Đề bài: Soạn bài Khóc Dương Khuê
Bài làm
Câu 1. Theo anh chị bài thơ này có thể chia thành mấy đoạn? Nội dung của mỗi đoạn là gì?
Có thể chia bài thơ thành 3 đoạn:
Đoạn 1. Hai câu đầu: nhà thơ bày tỏ nỗi đau đột ngột khi mất bạn.
Đoạn 2. Tiếp đến “Mừng rằng bác vẫn tinh thần chưa can”: sống trong nỗi nhớ về những kỷ niệm giữa hai người và thể hiện tâm trạng thời cuộc của nhà thơ.
Đoạn 3. Còn lại: Nỗi đau mất bạn và lời tâm sự cô đơn vì thiếu đi người tri kỷ.
Câu 2. Tình bạn thắm thiết, thủy chung giữa hai người được thể hiện như thế nào? (chú ý diễn biến tâm trạng của tác giả: nỗi đau đớn lúc nghe tin bạn qua đời, sống lại những kỉ niệm trong tình bạn, nỗi trống vắng khi bạn mất).
Tình bạn thắm thiết, thủy chung giữa hai nười được thể hiện qua:
Nỗi đau đớn lúc nghe tin bạn mất: chân tay rụng rời, bật lên tiếng kêu: “Bác Dương thôi đã thôi rồi”, đây là tiếng kêu đầy thảng thốt, đột ngột và ẩn chứa rất nhiều cảm xúc. Với nhà thơ, việc mất đi người bạn tri kỉ là sự mất mát không gì bù đắp nổi. Cõi lòng nhà thơ buồn ngậm ngùi xót xa như nước như mây nhẹ nhàng mà cứ từ từ lan rộng trong tim.
Sau đó, những kỉ niệm về tình bạn dần dần hiện về trong lòng nhà thơ. Đó là những ngày sớm hôm cặm cụi, đồng hành cùng nhau trên con đường khoa cử, là những ngày cùng nhau rong chơi nơi suối, đèo; là những thú vui cùng nhau nghêu ngao hát; những lúc cùng nhau nhắp rượu, đàm đạo chuyện văn chương. Đây là những người bạn đã cùng nhau trải qua hoạn nạn, cùng nhau trải qua tháng ngày vui buồn, thăng trầm. Có thể nói họ là những người tri kỉ gắn bó cả chặng đường đời.
Khi bạn mất, nhà thơ vẫn biết đó là quy luật của cuộc đời, là điều tất yếu của tuổi già, tuy nhiên ông vẫn không giấu nổi nỗi trống vắng, đau thương. Đó là những tháng ngày khi có rượu ngon không biết uống cùng ai, là bài thơ hay viết không người cùng đàm đạo, là tiếng đàn ngẩn ngơ không người nghe. Nỗi đau của nhà thơ lúc đột ngột, lúc ngậm ngùi có lúc lại lắng đọng sâu lắng.
Đây là hai con người đã quen biết và cùng nhau trải qua những tháng ngày vui buồn, đắng cay từ lúc tuổi còn trẻ tới khi về già. Họ không chỉ là những người bạn thân nữa mà là những người tri kỉ thấu hiểu những sở thích, tính cách hiểu được tâm ý, lí tưởng của nhau qua từng bài thơ, nốt nhạc.
Câu 3. Đây là một bài thơ có nghệ thuật tu từ đặc sắc. Hãy phân tích những biện pháp nghệ thuật tu từ thể hiện nỗi trống vắng của nhà thơ khi bạn qua đời.
Bài thơ sử dụng rất nhiều biện pháp tu từ: nói giảm nói tránh về nỗi đau mất mát người bạn tri kỉ. Bút pháp sử dụng điệp ngữ: “thôi”, “có khi”, “có lúc”, “không” được dùng rất hợp hoàn cảnh làm tăng tính biểu cảm biểu lộ nỗi nhớ thương của nhà thơ khi sống lại trong những kỉ niệm với người bạn của mình.
Ngoài ra, hàng loạt câu hỏi tu từ được sử dụng trong đoạn thơ cuối “Làm sao bác vội về ngay”, “Vội vàng sao đã mải lên tiên”, “Viết đưa ai, ai biết mà đưa”, như lời trách móc nhẹ nhàng, lời hỏi han người bạn khi về cõi vĩnh hằng.
Là một bài thơ được sáng tác để tưởng nhớ về người bạn đã mất của mình, nhưng từng câu từng chữ trong bài không hề bi lụy, đẫm nước mắt mà nhẹ nhàng nhưng chan chứa tình cảm. Tác giả hiểu rằng quy luật sống chết không từ bỏ một ai nhưng trước sự ra đi đột ngột của người bạn thân thiết thì vẫn không tránh khỏi bất ngờ và đau buồn vô hạn.
