Đề bài: Soạn bài Đoàn thuyền đánh cá
Bài làm
Câu 1. Bài thơ được triển khai theo trình tự chuyến ra khơi của đoàn thuyền đánh cá. Dựa vào trình tự ấy, em hãy tìm bố cục của bài thơ.
Hãy nêu thời gian và không gian được miêu tả trong bài thơ.
Bố cục của bài thơ bao gồm 3 đoạn:
Đoạn 1. Hai khổ thơ đầu: Cảnh tượng lên đường ra khơi và tâm trạng náo nức của con người đánh cá.
Đoạn 2. Bốn khổ thơ tiếp theo: Cảnh hoạt động của đoàn thuyền khi đánh bắt cá.
Đoạn 3. Khổ thơ cuối: Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về.
Thời gian trong bài thơ được miêu tả theo trình tự ra khơi đánh bắt của đoàn thuyền đánh cá: trời bắt đầu tối => trời về đêm, khi đoàn thuyền làm việc => trời rạng đông, hửng sáng và đoàn thuyền trở về. Như vậy quãng thời gian được miêu tả là từ lúc hoàng hôn đến bình minh.
Không gian trong bài thơ bao la, rộng lớn mang tầm vóc vũ trụ bao gồm cả trời, biển, trăng sao, mây gió.
Câu 2. Hình ảnh người lao động và công việc của họ được miêu tả trong không gian nào? Bằng những biện pháp nghệ thuật gì, tác giả đã làm nổi bật vẻ đẹp và sức mạnh của con người lao động trước thiên nhiên, vũ trụ?
Hình ảnh người lao động và công việc của họ được miêu tả trong một không gian bao la, rộng lớn giữa biển khơi, dưới bầu trời mênh mông bất tận và mặt biển bát ngát (Thuyền ta lái gió với buồm trăng – Lướt giữa mây cao với biển bằng, Câu hát căng buồm với gió khơi, Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời).
Bằng bút pháp nghệ thuật nhân hóa và phóng đại, tác giả đã làm nổi bật vẻ đẹp và sức mạnh của con người lao động trước thiên nhiên vũ trụ. Người lao động giống như những người anh hùng miệt mài trên biển khơi, họ làm việc với một tinh thần hăng say và niềm vui nhiệt huyết, yêu đời, phấn khởi. Con người trong lao động vô cùng hòa hợp với thiên nhiên, tầm vóc ấy hài hòa với sự tuần hoàn của vũ trụ và biển khơi, gợi lên vẻ đẹp tráng lệ của họ.
Câu 3. Bài thơ có nhiều hình ảnh đẹp tráng lệ, thể hiện sự hài hoà giữa thiên nhiên và con người lao động. Em hãy chọn phân tích một số hình ảnh đặc sắc trong các khổ thơ 1, 3, 4 và 7. Bút pháp xây dựng hình ảnh của tác giả trong bài thơ có đặc điểm gì nổi bật?
Bài thơ có nhiều hình ảnh đẹp, tráng lệ, thể hiện sự hài hoà giữa thiên nhiên và con người lao động, điều đó được thể hiện rõ ràng qua từng khổ thơ.
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng dã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát cùng buồm cùng gió khơi.
Cảnh hoàng hôn trên biển được miêu tả một cách rất sáng tạo và độc đáo, biển cả giống như một cánh cửa mà mặt trời là then cài đã sập xuống. Với điểm nhìn từ trên biển bao la, dậy sóng thì mặt trời như lặn xuống bên dưới mặt biển. Trong bối cảnh đó, đoàn thuyền đánh cá ra khơi vốn dĩ nhỏ bé nay lại trở nên kì vĩ, khổng lồ, hòa nhập với thiên nhiên bao la, rộng lớn.
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Hình ảnh con thuyền song hàng cùng với mây cao, biển bằng, tốc độ lướt đi trên mặt biển, ra tận xa dò bụng biển khiến con thuyền giống với một con chiến mã hăng say tràn đầy sinh lực.
Cá nhụ cá chim cùng cá dé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé.
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.
Vẻ đẹp của biển lúc này hiện lên thật lung linh ánh sáng của những loài hải sinh. Từng con vật với hình dáng, màu sắc riêng đã làm cho vùng biển như lấp lánh muôn màu.
Câu 4. Bài thơ có nhiều từ hút, cả bài thơ cũng như một khúc ca. Đây là khúc ca gì và tác giả làm thay lời ai? Em có nhận xét gì về âm hưởng, giọng điệu của bài thơ? Các yếu tố: thể thơ, vần, nhịp đã góp phần tạo nên âm hưởng của bài thơ như thế nào?
Bài thơ giống như một khúc ca lao động hăng say nhiệt huyết. Tác giả đã làm thay lời những người ngư dân đánh cá trên biển khơi.
Bài thơ mang âm hưởng, giọng điệu sôi nổi, khỏe khoắn, thể hiện niềm vui và tinh thần làm việc của những người lao động trên biển.
Thể thơ tự do kết hợp cùng cách gieo vần linh động, nhịp điệu hào hùng, tràn đầy nhiệt huyết, khí thế càng khiến cho hình ảnh đoàn thuyền đánh cá và người lao động hiện lên đầy hùng tráng, bản lĩnh.
Câu 5. Qua những bức tranh về thiên nhiên và con người lao động trong bài thơ, em có nhận xét gì về cái nhìn và cảm xúc của tác giả trước thiên nhiên đất nước và con người lao động?
Qua bức tranh thiên nhiên và con người lao động trong bài thơ, có thể thấy được tác giả có cái nhìn vô cùng yêu mến, ngưỡng mộ với thiên nhiên đất nước và con người lao động. Trước biển cả mênh mông rộng lớn, con người làm việc nhiệt huyết vui tươi, tác giả đã bộc lộ cảm xúc trìu mến, dành nhiều tình cảm của mình cho họ. Những cảm xúc ấy được thể hiện qua cái nhìn về cuộc sống tươi đẹp, tâm trạng say sưa, hào hùng của tác giả trước thiên nhiên và con người.
